HLA مجموعه اي از پروتئين ها يا مارکرهايي است که بر روي اغلب سلول هاي بدن یافت مي شوند و كد ژنتيكی فرد را تشكيل مي دهند كه با استفاده از آن ها سیستم ايمني بدن توانايي تشخیص سلول هاي خودی از غير خودی را خواهد داشت.
امروزه از سلول هاي بنيادي برای درمان بيماري هاي صعب العلاج مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور کاهش عوارض جانبی ناشی از پیوند، سلول هاي بنيادي پیوندی باید با فرد گیرنده سازگار باشد. جهت بررسی اين سازگاری تعیین HLA دهنده و گیرنده پیوند ضروری می باشد. HLA مجموعه اي از پروتئين ها يا مارکرهايي است که بر روي اغلب سلول هاي بدن یافت مي شوند و كد ژنتيكی فرد را تشكيل مي دهند كه با استفاده از آن ها سیستم ايمني بدن توانايي تشخیص سلول هاي خودی از غير خودی را خواهد داشت. هر شخص نيمي از شاخص هاي HLA خود را از مادر و نيم دیگر را از پدر به ارث مي برد. در نتیجه فرزندان که دارای پدر و مادر یکسان مي باشند به احتمال 25% داراي HLA مشابه هستند.
تست HLA با استفاده از نمونه خون یا بزاق، جهت تعيين نوع HLA دهنده و میزان سازگاری آن با فرد گیرنده انجام مي گيرد. هر چه اين سازگاری بیشتر باشد، احتمال پذیرش سلول های فرد دهنده توسط سیستم ايمني فرد گیرنده نیز بیشتر خواهد شد. در مواردی که دهنده پيوند از بستگان درجه اول (برادر و خواهر) بیمار باشد عواقب رد پيوند کاهش قابل توجهي خواهد داشت. گاهی تشابه کافی بین HLA فرد بیمار با بستگان درجه اول وی وجود ندارد که برای این افراد استفاده از سلول های بنیادی غیر خویشاوند (که شباهت HLA کافی داشته باشند) توصیه می گردد. از اینرو یافتن فرد سازگار برای یک گیرنده خاص (خویشاوند و بویژه غیرخویشاوند) به یکی از چالش های اصلی در طب پیوند تبدیل شده است. راهکار فایق آمدن بر این معضل ایجاد بانک های اطلاعات HLA می باشد. در بانک HLA، اطلاعات اهداکنندگان مفروض، ذخیره شده و از طریق جستجو، فرد سازگار برای گیرنده از هر کجای کشور و حتی از سایر کشورها مورد شناسایی قرار می گیرد. وجود بانک های HLA موجبات افزایش شمار دهندگان مناسب را برای خیل عظیمی از بیماران متقاضی پیوند فراهم آورده است. خوشبختانه در ایران نیز بانک های HLA بنیانگذاری شده اند.
شرايط عمومی که هر فرد داوطلبی باید داشته باشد:
🔹 سن بين 10 تا 65 سال
🔹داراي سلامت جسمي
🔹 عدم سابقه ابتلا به سرطان
🔹 عدم ابتلا به بيماري قلبي شديد
🔹عدم آلودگي به ويروس HIVو هپاتيت
🔹عدم ابتلا به بيماريهاي اتوايميون
🔹عدم ابتلا به آسم شديد
از فرد داوطلب در ابتدا نمونه خون یا بزاق دهان گرفته شده و آزمايش تعيين HLA انجام مي شود. نتيجه آزمايش براي بررسي سازگاري با فرد بيمار نيازمند احتمالي استفاده خواهد شد. اطلاعات داوطلب به صورت محرمانه مي باشد و تنها براي جستجو افراد نیازمند استفاده خواهد شد. در صورت سازگاری و تمایل داوطلب، به مدت چند ساعت از طریق رگ محیطی (همانند اهداء خون) سلول های بنیادی خونتان توسط دستگاهی جداسازی می شود. در این روش احتیاجی به بی هوشی و یا هیچ مداخله خاص پزشکی (بجز موارد استثنائی) نمی باشد.